Bewoners serieus nemen, het kan wel in Breda
Breda staat er landelijk mooi op als het gaat om het betrekken van bewoners bij het vormgeven van de stad en haar dorpen. En terecht, Breda Begroot, de Wijkdeals, de verordening Buurtrechten, het zijn voorbeelden om trots op te zijn. Desondanks proef je bij actief betrokken bewoners een onbehagen over de Bredase aanpak. In de recent gehouden digitale ontmoeting met wijk- en dorpsraden, georganiseerd door het ‘Urban Living Lab’, werd dat fijntjes bloot gelegd. Ze voelen zich niet serieus genomen als volwaardige gesprekspartner. Het lijkt ons dan ook hoog tijd voor een doorbraak, voor een integraal verhaal met wijk- en dorpsraden 2.0. Uit eigen ervaring in de Bredase politiek zien we 4 zaken om daarin te regelen: de betrouwbaarheid van de overheid, de legitimatie van wijk en -dorpsraden, het lef om verantwoordelijkheden over te geven en het opstellen van een gezamenlijke agenda.
De betrouwbaarheid is continu onderwerp van discussie. De wisselvalligheid van beleid en af en toe de arrogantie van de zittende macht zet een onnodige rem op het enthousiasme. Mensen vinden de drempel om mee te doen al lastig genoeg. Vraagstukken als milieu en klimaat, wonen, zorg, leefbaarheid van buurten, worden al maar complexer. Meepraten en meedoen vraagt dus echt wel wat van ze. Nu de trend van individualisering zich keert en de schaal van de buurt en regio weer aan belang wint, zijn toch steeds meer mensen bereid die tijd en energie er wel in te steken. Het zou de mensen helpen als ze zelf konden bepalen hoe de Bredase aanpak er dan uit gaat zien.
Zelf bepalen van de agenda vraagt wel om legitimatie van de gesprekspartners in de stad. De gemeenteraad en het college moeten erop kunnen vertrouwen dat degene met wie ze praten ook daadwerkelijk namens de buurt, wijk- of dorp spreken. Zijn de wijk- en dorpsraden wel een afspiegeling van de achterban? In Groningen is een voorbeeld te vinden van een coöperatie wijkraad die is samengesteld uit ingelote buurtbewoners, raadsleden en ambtenaren. Keuzes die door hen worden gemaakt krijgen legitimatie via de digitale wereld. Internet en apps bieden zoveel kansen voor polls en peilingen om standpunten voor te leggen aan de achterban. Kijk maar eens naar buurtplein.nl en de DoeMee-app. Met een Bredase variant hierop – wijk en dorpsraden 2.0- komen we voorbij het te gemakkelijke wij-zij denken dat de afgelopen 10 jaar wederzijds domineerde.
In de Bredase variant maken we veel beter gebruik van elkaars kennis, kunde en energie. In zowel de wetenschap als de praktijk blijkt inmiddels wel dat we de complexe vragen van onze tijd niet meer met het ouderwetse eendimensionale denken kunnen oplossen. Samen weten we meer en komen we tot creativiteit en nieuw denken. Dat vraagt van inwoners om serieus mee te denken over het collectieve belang. Het vraagt van politieke partijen het lef om verantwoordelijkheden over te dragen. Het vraagt van ambtenaren een mindshift om positief kritisch tegengas te geven aan de bestuurstafels. Als iedereen durft te praten over de achterliggende vraag. Als iedereen durft te denken in hoe iets wel kan dan komen we ergens. Dan doorbreken we oude patronen en verschuiven verantwoordelijkheden vanzelf naar daar waar ze het beste liggen.
Weg met oude politiek, experimenteer met INSPRAAK!
Iedereen komt dan met een heldere pet op aan tafel te zitten. Nooit helemaal gelijkwaardig maar wel met erkenning en waardering van elkaars rol en inbreng. Elke wijk en elk dorp heeft haar eigen ideeën en wensen, die overgaan in de grote vraagstukken als klimaat, de omgevingsvisie, (sociale) woningbouw, ongelijkheid, werkgelegenheid en de zorg voor elkaar. Dat je die agenda’s integraal en collectief moet aanpakken is eventjes over het hoofd gezien in het stadskantoor. Er ligt bijvoorbeeld nu een aparte participatieleidraad vanuit de omgevingswet. Dit krijg je in een ouderwetse politiek van sectoraal denken en eigen portefeuilles eerst. Als je het door een roze bril wil bezien kun je ook zeggen dat er met die leidraad in ieder geval wel een beginpunt ligt voor het goede gesprek.
In Breda is er dus een prachtige voedingsbodem voor een doorbraak. Breda kan de schijn van mooie sier en windowdressing zo van zich afwerpen. Een grote groep betrokken bewoners en wijk- en dorpsraden willen wel. Er zitten van hoog tot laag op het stadskantoor ambtenaren die het wel zouden weten als ze de ruimte en het vertrouwen krijgen. In de gemeenteraad kan onder leiding van de zeer betrokken Griffier het sluimerende vuur opgestookt worden. Er zijn heel veel mooie sociaal maatschappelijke projecten in Breda die het verdienen om in een gezamenlijk gedragen agenda te worden opgenomen. Er ligt een participatieleidraad vanuit de omgevingswet die schreeuwt om aanvulling en verdieping. Onze handen jeuken om er mee aan de slag te gaan.
Peter Elbertse, bestuurslid BuurtBelangen en raadslid van 2010-2018
Patrick van Lunteren, bestuurslid BuurtBelangen en wethouder wijkzaken 2015-2018